Tijdelijk Justitieel Centrum voor Somatische Zorg

Scheveningen, Den Haag

Milieuvriendelijk en circulair
ontwerpen doe je zo

Op een unieke locatie verrijst een uniek gebouw: binnen de muren van de Penitentiaire Inrichting Haaglanden in Scheveningen moet een tijdelijk Justitieel Centrum voor Somatische Zorg (JCvSZ) komen. Samen met Heijmans hebben we middels een concurrentiegerichte dialoog de vraagspecificatie van het Rijksvastgoedbedrijf vertaald in ons inschrijfontwerp voor een gesloten zorgafdeling van 3.300 m² waar gedetineerden, na een medische behandeling elders, verder kunnen herstellen. Wat de ontwerpopdracht extra uitdagend en inspirerend maakte zijn de vele eisen en randvoorwaarden, van emissie-arm bouwen tot onopklimbare gevels.

Fikse eisen

Het tijdelijke gebouw moet 10 tot 15 jaar op de betreffende locatie dienst doen, volledig circulair zijn en makkelijk te demonteren. Overschrijding van de strenge stikstofnormen tijdens de bouw is uit den boze, vanwege het naastgelegen natuurgebied. Uiteraard mag de bouw de bedrijfsprocessen binnen de PI op geen enkele manier hinderen. En tot slot: het mens- en milieuvriendelijke gebouw moet binnen één jaar tijd (!) volledig functionerend opgeleverd worden. Dit alles leidde tot een geheel nieuwe aanpak, waarbij logistiek, transport, bouwmethode, materiaalgebruik en circulariteit het vertrekpunt vormden.

Uitdagende tegenstellingen

Het is een opdracht van ogenschijnlijk tegenstrijdige uitersten. Het gebouw en de bouwonderdelen moeten licht en demontabel zijn, te tillen voor elektrische kranen, maar ook zeer stevig en (brand)veilig. Bovendien moet er een zachte ‘healing environment’ worden gecreëerd die herstellende gedetineerden tegelijkertijd opgesloten houdt. Na een intensieve studie, samen met bouwpartner Heijmans, kwamen we tot afgewogen oplossingen.

Prefab, stevig, licht

Omdat heien niet mogelijk was, en een milieubelastende betonnen fundering onwenselijk, bestaat de fundering uit schroefpalen die je later ook weer uit de grond kunt halen. Het ontwerp is volledig modulair opgebouwd. De prefab onderdelen zijn licht genoeg om elektrisch getransporteerd en gehesen te kunnen worden. Alles komt vanaf een verderop gelegen ‘bouw-hub’ naar de bouwplaats, waar de units direct worden gemonteerd. Alle elementen voor één complete kamer zitten verpakt in een flatpack. De CLT-wanden, met voorgemonteerd leidingwerk, bieden zowel een duurzame bamboe-afwerking als een grote constructieve stevigheid.

Evenwicht

Zowel van binnen als van buiten brengt het ontwerp evenwicht. Tussen enerzijds zachtheid, duurzaamheid en daglicht en anderzijds de strenge eisen die de ‘harde’ PI-omgeving stelt aan de constructie. De fraaie en onopklimbare gevel, met grote uitbraakbestendige raampartijen, is bekleed met stootvaste en  duurzame bamboe. Een veelzijdig biobased materiaal met een MKI-waarde van minder dan 2.

Zicht en veiligheid

Op elke verdieping is er, per vleugel, een post ingericht met plek voor een verpleegkundige en een bewaker. Want zij maken altijd gezamenlijk de medicatie- en verzorgingsrondes langs de kamers. Vanaf hun post hebben ze vrij zicht op de gangen en de buitenruimte voor gedetineerden. Per verdieping zijn de twee posten onderling verbonden via een ruime, groene patio. Daar kunnen de medewerkers even ontspannen in de frisse lucht, elkaar bijpraten en ondersteunen wanneer dat nodig is.

“Emissie-arm en circulair ontwerpen vraagt om een nieuwe aanpak van architecten en bouwers. Logistiek, transport, bouwmethodiek, materiaalgebruik, demontabele constructie – de afwegingen die je daarbij samen maakt vormen de basis voor het verdere ontwerp.”

Martijn van Bentum
partner/architect

“Emissie-arm en circulair ontwerpen vraagt om een nieuwe aanpak van architecten en bouwers. Logistiek, transport, bouwmethodiek, materiaalgebruik, demontabele constructie – de afwegingen die je daarbij samen maakt vormen de basis voor het verdere ontwerp.”

Projectdata

Locatie
Scheveningen, Den Haag
Programma
Tijdelijk justitieel centrum voor somatische zorg
Omvang
3.300 m² BVO
Periode
2021
Status
Prijsvraaginzending
Opdrachtgever
Rijksvastgoedbedrijf en Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)
Team
Martijn van Bentum, Reni Bouwhuis, Carmen Lopez, Bert Muijres
In samenwerking met
Heijmans, Brain of buildings, Nelissen, Peutz