Healing environment & Evidence-Based Design
april 2016
Hoe ruimtelijke kwaliteit
herstel bevordert
Healing environment. Het is een term die door zorgprofessionals, adviseurs en architecten vaak wordt gebezigd. Toch bestaat er geen algemeen geaccepteerde definitie van. Het is een containerbegrip waar iedereen een eigen invulling aan geeft. Wat is een healing environment nu eigenlijk? Waarom is het zo belangrijk en nuttig? En hoe kun je het een integraal onderdeel maken van het ontwerp voor een afdeling of een compleet ziekenhuis?
Eenpersoonskamers in het Tergooi Ziekenhuis in Hilversum
Proefschrift
Dr. ir. Milee Herweijer, architect bij Wiegerinck, schreef er aan de TU Delft haar proefschrift over: Evidence-Based Design in Nederlandse ziekenhuizen.
Want healing environment stoelt op het wetenschappelijk fundament van Evidence-Based Design (EBD). EBD is complex en gedetailleerd onderzoek naar de relatie tussen ruimtelijke aspecten en de gezondheid en het welbevinden van de patiënt. Herweijer deed voor haar proefschrift uitgebreid literatuuronderzoek en daarnaast veldonderzoek in een aantal ziekenhuizen.
Gevoel van veiligheid: Ontvangstruimte van het Gasthuis Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam
Gezondheid, welbevinden en zorg
Het verbeteren van de gezondheid van de patiënt is de belangrijkste invalshoek bij EBD-onderzoek. Simpel gezegd: de patiënt mag in het ziekenhuis niet zieker worden door aandoeningen die hij nog niet had dan de ziekte waarvoor hij werd opgenomen. Het voorkomen van ziekenhuisbesmettingen is dus erg belangrijk. Net als het terugdringen van stress bij de patiënt, omdat stress het herstel vertraagt. Een goed voorbeeld zijn éénpersoons patiëntenkamers. Die zijn zeer effectief bij het voorkomen van besmetting, maar ook sterk stressverlagend door onder andere de privacy die ze de patiënt bieden.
Sociale steun: Impressie afdeling Oncologie nieuwbouw Tergooi Ziekenhuis in Hilversum
Verminderen medische fouten
Ook de kans op medische fouten wordt substantieel kleiner wanneer omgevingsfactoren worden meegenomen in een ontwerp. Akoestiek is belangrijk, omdat te veel geluid/lawaai de concentratie van artsen en personeel nadelig kan beïnvloeden. Lichtinval en lichtkleur hebben ook veel invloed. Zeer effectief zijn bijvoorbeeld ook acuity adaptable eenpersoonskamers – ze reduceren het aantal medische fouten met bijna 70%.
Positieve afleiding: Kindvriendelijke verbandverwisselkamer Brandwondencentrum Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam
Inspelen op basisbehoeften
Ziek zijn maakt mensen kwetsbaar. Mensen kunnen dan niet zelf voorzien in hun meest elementaire behoeften en dat geeft stress. Stress heeft nadelige invloed op herstel, bloeddruk, hartslag, aantal ligdagen, slaap- en pijnmedicatie. Voldoende slaap, zicht hebben op de verpleging, veilige toegangsroutes, steun van familie, voldoende ruimte en privacy: het staat vast dat deze zaken de stress verlichten en het herstel bespoedigen. Er zijn vele fysiek ruimtelijke oplossingen die kunnen bijdragen aan het verminderen van stress en angst bij patiënten . In elk ontwerp, voor een heel ziekenhuis, een verbouwing of een nieuwe afdeling, kunnen ze van meet af aan worden meegenomen.
Vermindering stress: Centrale pauze ruimte voor het personeel dat 24/7 in dienst is om elkaar te treffen en te ontspannen
Veldonderzoek
In een aantal case-studies heeft Herweijer ook diverse Nederlandse ziekenhuizen geanalyseerd, waarvan vijf tijdens de ontwerp- en bouwfase. Daaruit werd duidelijk dat we nog veel kunnen leren om waardevolle kennis vanuit EBD als functionele eisen te formuleren die verwerkt kunnen worden in een programma van eisen.
Op basis van onze diepgaande EBD-inzichten kan Wiegerinck, samen met u, de gewenste positieve effecten in de zorgomgeving realiseren. Dat is ook nodig, vinden wij. Het veldonderzoek liet zien dat er nog veel kennis onbekend is en daardoor weinig wordt toegepast. In de meeste ziekenhuizen bijvoorbeeld zijn veel ruimten waar artsen werken of patiënten verblijven met weinig of geen daglicht. In meer dan de helft van de onderzochte ziekenhuizen komen meerpersoons patiëntenkamers voor met gedeeld sanitair. Bij dagbehandelingen is in vrijwel alle gevallen nauwelijks sprake van privacy, positieve afleiding of mogelijkheden tot sociale steun voor de patiënten.
Een wereld te winnen
Het onderzoek van Herweijer leert bovendien dat EBD heel goed kan samengaan met architectonische kwaliteit. Kortom, bij het ontwerpen of verbouwen van ziekenhuizen of afdelingen is er nog heel veel winst te behalen. Voor de patiënten, die sneller herstellen in een ziekenhuisomgeving die de mens in alle opzichten zo goed mogelijk op z’n gemak stelt. Maar zeker ook voor het verplegend personeel, dat in een optimaal ingerichte en ingedeelde omgeving efficiënter, effectiever en met meer plezier werkt.
Wie healing environment serieus neemt, kan eigenlijk niet om Wiegerinck heen. Wilt u weten hoe u werk maakt van healing environment? Bent u geïnteresseerd in een gesprek met Milee Herweijer? Bel ons voor een afspraak!
